به گزارش سینماپرس، جامعه‌شناسان و کارشناسان بر این باورند که رسانه ملی باید برای برنامه‌ها و فیلم‌های خود رده‌بندی سنی قائل شود چرا که امروز در کشورهای دیگر این وجه تمایز را با ذکر شماره سنی افراد برای مخاطبین درنظر می‌گیرند مثلاً می‌گویند این فیلم یا برنامه، مناسب کودکان، نوجوانان و حتی جوانان و خانواده‌ها هست یا خیر!؟ نکته‌ای که متأسفانه در میان رسانه‌های ایرانی خصوصاً تلویزیون مورد غفلت واقع شده است.

محمدمهدی یادگاری مسئولیت تأمین برنامه‌های خارجی صداوسیما را برعهده دارد، می‌گوید: "رسانه ملی در برنامه‌ها و فیلم‌های خارجی و مستندهایی که صحنه‌های خشونت‌آمیز دارد حتماً رده سنی قائل می‌شود، البته شاید این کار از یک ضوابط نظام‌مند بهره نبرد اما در مرحله اجرا کارشناسان و ناظران در بازبینی هوشمندانه به این نکات توجه دارند و با توجه به ویراستاری که نسبت به صحنه‌های خشونت و غیراخلاقی برخی از برنامه‌ها انجام می‌شود، این نیاز و رده‌بندی تا حدودی کاهش پیدا می‌کند".

هیچ اثری بدون پالایش روی آنتن رسانه ملی نمی‌رود

این پاسخ‌ها در ادامه گفتگو با دو جامعه‌شناس و یک منتقد تلویزیون درباره "بی‌توجهی تلویزیون به رده‌های سنی مخاطبین"، داده شد. محمدمهدی یادگاری کارشناس رسانه و مدیرکل تأمین برنامه‌های خارجی رسانه‌ملی به خبرنگار فرهنگی تسنیم، گفت: "کل آثار نمایشی در وهله اول نیازمند نظام رده‌بندی و یا تقسیم‌بندی مخاطبین است- یعنی برای مخاطبین‌مان مشخص کنیم کدام آثار سینمایی، ویدیویی، فضای مجازی و تلویزیون مناسب رده‌سنی‌شان است!   این موضوع هنوز نظام‌مند نشده، اما در عین حال هیچ اثری بدون پالایش روی آنتن رسانه ملی نمی‌رود. حتماً صحنه‌های خشونت کاهش پیدا می‌کند و جلوی فحاشی‌ها و ناملایمتی‌ها گرفته می‌شود. چون مردم و جامعه روی رسانه ملی یک حساب ویژه‌ای باز می‌کنند و می‌دانند که او برای رشد و توسعه فکری و اخلاقی و اندیشه‌ای خانواده‌ها اهمیت قائل است".

از شماره رده‌های (۱۶- و ۱۸-) استفاده نمی‌کنیم

وی با بیان اینکه نظام رده‌بندی درباره برنامه‌ها و فیلم‌های خارجی تلویزیون رعایت می‌شود، تأکید کرد: "این را بدانید که آن نظام رده‌بندی که در خیلی از کشورها وجود دارد، اینجا سازگار نیست. ما باید مدل خودمان را اجرا کنیم که این کار در رسانه‌ملی انجام می‌شود. یک کارگروه در صداوسیما این مسئولیت را برعهده دارد که این نظام رده‌بندی را در موقع بازبینی و تدوین نهایی پیگیری می‌کند. البته ناگفته نماند که الان نظام رده‌بندی مخاطبین تا حدودی در تلویزیون اجرا می‌شود؛ بسیاری از سریال‌ها و برنامه‌های خارجی خصوصاً در شبکه نمایش با ذکر رده سنی مناسب، تفکیک مخاطب انجام شده اما مثلاً ما محتواهای بی‌اخلاقی روی آنتن نمی‌بریم که مثل شبکه‌های خارجی از شماره رده‌های (۱۶- و ۱۸-) استفاده کنیم. اگر اثری از خشونت وجود داشته باشد در چیدمان کنداکتور، آن برنامه و یا فیلم را به باکس ساعت ۲۳ انتقال می‌دهیم".

تقسیم‌بندی مخاطبین، نظام‌مند می‌شود

این مدیرکل تأمین برنامه‌های خارجی رسانه‌ ملی از نظام‌مند شدن رده‌های سنی مخاطبین در برنامه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی خبر داد و گفت: من اعتقاد دارم که نسبت به قانونمند کردن موضوع تقسیم‌بندی مخاطبین برنامه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی یک کم‌کاری شده اما خود شبکه‌ها به عنوان یک مسئولیت رسانه‌ای و اجتماعی تا حدودی این کار را انجام می‌دهند. ان‌شاالله در آینده‌ای نزدیک این نظام‌مندی تقسیم‌بندی مخاطبین در برنامه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی به عنوان یک آیین‌نامه مدون به شبکه‌ها ابلاغ خواهد شد تا در سطح گسترده‌تری این مقوله مورد توجه قرار گیرد.

فضای مجازی را جدی بگیرید

وی تأکید کرد: این نقیصه در کشور ما وجود دارد که یک نظام‌نامه کلان برای حوزه‌هایی مثل سینما، نمایش‌خانگی و همین فضای مجازی نداریم. اعتقاد دارم آن‌قدر نسبت به فضای مجازی بایستی نگران باشیم که نسبت به رسانه‌ملی این نگرانی کمتر وجود دارد. چون در رسانه ملی یک کارشناسی عالمانه و هوشمندانه‌ به پالایش برنامه‌ها و فیلم‌ها می‌پردازد. اما در همین فضای مجازی فیلم‌های خشن و جنسی به مخاطبین آدرس‌های غلط و انحرافی می‌دهد و حتی ترویج جادوگری، خرافه، عرفان‌های نوظهور می‌کند که هیچ‌گونه ممیزی هم بر این فضا حاکم نیست. اما رسانه ملی خودش بر این نظام‌نامه تأکید دارد در اجرا و نه مصوبه! در پخش تشخیص داده می‌شود که چه رده‌ سنی این برنامه و یا فیلم را مشاهده کنند.

در خارج از کشور رده‌بندی سنی از ساعت ۹ شب اجرا می‌شود

یادگاری در پاسخ به این سوال که درباره فیلم‌ها و برنامه‌های ایرانی چنین نظام‌مندی در اجرا هم وجود ندارد، افزود: درباره برنامه‌ها و سریال‌های داخلی یک اختلاف‌نظری وجود دارد که مثلاً خیلی‌ها می‌گویند مخاطب «کلاه قرمزی» به خاطر برخی از مفاهیم فراتر از سن کودکان، متعلق به حوزه کودک نیست و بایستی به آن ژانر کودک اطلاق نشود. ما اگر به شبکه‌های عمومی دنیا نگاه کنیم این رده‌بندی سنی از ساعت ۹ شب به بعد اجرا می‌شود، چون کنداکتور را در اختیار برنامه‌های خاص خشونت، بحث‌های غیراخلاقی می‌گذارند. ما هم این رویه را در دستور کار داریم و حتی در برخی از برنامه‌ها می‌بینیم که به هنگام نشان دادن خشونت، یک رده‌بندی سنی اعلام می‌شود. یا فیلمی مناسب سن مخاطب کودک و نوجوان نباشد نیز با ذکر عنوان و یا نوشته‌ای این موضوع را خاطرنشان می‌کنند. من اعتقاد دارم مردم خودشان بهترین قاضی و داور در دیدن یا ندیدن برنامه‌ها و فیلم‌ها هستند. مردم ببینند برنامه‌ یا فیلمی متناسب با سن کودک، ‌ نوجوان و حتی جوان‌شان نیست حتماً ملاحظاتی را درنظر می‌گیرند. من از منظر یک کارشناس رسانه و مخاطب برنامه‌های تلویزیونی اعتقاد دارم بعضی از بخش‌ها و شوخی‌های برخی برنامه‌های مناسب زیر ۱۲ سال نیست و مخاطب هدف این برنامه‌ها، نوجوانان، جوانان و پدرها و مادرها هستند. چون شوخی از فضای واقعی جامعه دور نیست و فضای کمیک می‌طلبد برای جذابیت بیشتر، رهاتر هنرنمایی کند و نباید به این فضا آنقدر خرده گرفت. با این تفاسیر تلویزیون ملاحظاتی را مدنظر قرار می‌دهد. کار این برنامه‌ها را به طورکل تأیید نمی‌کنم ولی حرف‌های مهمی هم در همین برنامه گفته شده که تأثیرگذار هم بوده است.

ساختار عاشقانه و کمدی دو نیاز تلویزیون

این مدیرکل تأمین برنامه‌های خارجی در صداوسیما، اذعان کرد: یادتان نرود در همین برنامه‌ها که این همه به آن هجمه و انتقاد وارد می‌کنند در برخی صحنه‌ها در هم گوش گروهی خود آیت‌الکرسی می‌خواندید یا یک از کمدین‌ها اشاره می‌کند این طنز را به دایی شهیدم تقدیم می‌کنم. این‌ها همه فرهنگسازی غیرمستقیم است و جوانان ما به این اشاره‌های تأثیرگذار هم نیاز دارند. من فکر می‌کنم تلویزیون ما امروز نیازمند دو ساختار عاشقانه و کمدی است که باید عالمانه‌تر در این مسیر، گام جدی برداشت.

*تسنیم